Βλάσης Γ. Ρασσιάς
«Θεοίς Συζήν. Εισαγωγή Στον Στωϊκισμό»,
Αθήναι 2001, ISBN 960-7748-25-5
Μία πρωτοποριακή εργασία επάνω στην σπουδαιοτέρα φιλοσοφική σχολή της Αρχαιότητος αναφορικώς με τον καθημερινό βίο και την έμπρακτο εφαρμογή της Αρετής. Ένα βιβλίο που δεν παραθέτει απλώς γνώσεις και λεπτομέρειες για να εντυπωσιάσει τον αναγνώστη, αλλά που, αντιθέτως, φιλοδοξεί ν’αποδειχθεί ένα απελευθερωτικό εργαλείο, ένα «εγχειρίδιον μυήσεως» του συγχρόνου ανθρώπου στην Σοφία και τον υπέροχο Τρόπο των αρίστων προγόνων, προς το «Κατά Φύσιν» και «Κατά Λόγον» Ζήν, προς την αταραξία και γαλήνη της Γνώσεως και της Λογικής. (Διαβάστε ΕΔΩ τον προλόγο από τον Δρ Αλέξανδρο Μήτσιου).
Το στέλνουμε επί αντικαταβολή σε όλη την Ελλάδα (στείλτε τις παραγγελίες σας με αποστολή ηλεκτρονικού μηνύματος στο e-mail: (anpoli2019@gmail.com).
Επίσης στα βιβλιοπωλεία:
"Πολιτεία", Ασκληπιού 1-3 & Ακαδημίας, Αθήνα, ΤΚ 10679, τηλ. 210-3600235, 210-3616373, παραγγελία μέσω διαδικτύου ΕΔΩ
"Όναρ", Μαυρομιχάλη 1, Αθήνα, ΤΚ 10679, τηλ. 210-3306124
''Βασίλειος Χρήστου'', Ερμού 61 Θεσσαλονίκη και τηλ 2310 282782
Από τον επίλογο του βιβλίου.
«Το χριστιανικό μήνυμα, που επαναλαμβάνεται ατελείωτα στ’ αυτιά μας εδώ και δύο χιλιετίες, είναι ότι η Βασιλεία του Θεού θα έλθει σύντομα. Αντιθέτως, ο Στωϊκισμός εκήρυσσε ότι όλοι ζούμε ήδη μέσα στο Βασίλειο του Θεού, απλώς μόνον ο στωϊκός σοφός μπορεί να το συνειδητοποιήσει..» (Allen Thornton)
Συνέγραψα αυτή την σύντομο παρουσίαση – απλή εισαγωγή στον θείο κόσμο της Στωϊκής Φιλοσοφίας, για την οποία ο Murray είχε γράψει ότι είναι η διδασκαλία «που επιβιώνει έως τις ημέρες μας, ως το περισσότερο αποδεκτό σύστημα συμπεριφοράς για όσους δεν αποδέχονται μεν την εξ αποκαλύψεως αλήθεια, αλλά εξακολουθούν δε να πιστεύουν ακόμη στην ύπαρξη ενός Σκοπού στη ζωή», για να βοηθήσω, έχοντας ήδη ο ίδιος βοηθηθεί, όλους τους τόσο κοντινούς μου και όλους τους τόσο μακρινούς μου συνανθρώπους, τους οποίους βλέπω καθημερινώς να τσαλακώνονται ανυπεράσπιστοι και πολλαπλώς παραιτηθέντες μέσα στους τρομερούς κυλίνδρους μίας παραζωής κατασκευασθείσης υπό ανθρώπων που, προφανώς, εκτιμούν ότι για να υπάρχουν αυτοί και τα έργα τους, όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι πρέπει να πνιγούν μέσα στην ανασφάλεια, την παθητικότητα, τη δουλοφροσύνη, την ανάθεση σε επαγγελματίες σωτήρες όλων των υποθέσεων του βίου και μετα-βίου τους, και, το χειρότερο, μέσα στον Φόβο. Τον Φόβο, που επιμόνως ανέστησαν από την ημιζωώδη προϊστορία οι «Προφήτες» του Ισραήλ και έσπειραν μετά σε όλη τη Μάνα Γή οι επίγονοί τους της Σεσημασμένης Ανατολής (1) «κάνοντας επί αιώνες τον άνθρωπο να πετρώσει σε μία απάνθρωπη μάσκα» (2). Ο Κώστας Παπαϊωάννου είχε κάποτε παρατηρήσει, πολύ ορθώς, ότι «όταν μία κοινωνία παύει να πιστεύει στους Θεούς της, δηλαδή στον εαυτό της, όταν δεν μπορεί μέσα της να συνειδητοποιήσει και εμπιστευθεί τον εαυτό της, στρέφεται με αγωνία προς τα έξω, προς τα αλλότρια πνευματικά ρεύματα και τους ξένους Θεούς που καθοδηγούν ξένους ανθρώπους».
Συνέγραψα λοιπόν αυτό το βιβλίο για να βοηθήσω, διότι αυτό που ισχύει στο επίπεδο των κοινωνιών, συμβαίνει ομοίως στο επίπεδο των ατόμων, μέσα στα οποία αποκλειστικώς οφείλει να αναζητηθεί η δική τους πραγματικότητα και η δική τους δύναμη. Και αυτό παρά την, ούτως ή άλλως, προσυπογραφή μου στην πικρή παρατήρηση του Allen Thornton ότι «το άτομο της σημερινής εποχής ελάχιστα είναι ικανό ν’ ακούσει τον λόγο των στωϊκών». (Περιοδικό The Thought, Ιανουάριος 2001).
Συνέγραψα αυτή την παρότρυνση για περαιτέρω ενασχόληση με τα θεία προτάγματα της Ελληνικής Φιλοσοφίας, την οποία θεωρώ το μοναδικό πνευματικό όπλο αυτού του υφηλίου κόσμου, για να βοηθήσω επίσης και το εν ύπνωι Έθνος μου, το οποίο η ατυχής συγκυρία των καιρών θέλει να τιμά και να ακολουθεί αξίες και ιερά εντελώς αντίθετα από εκείνα των προγόνων του, δίχως να έχει ουδεμία επίγνωση, ως ώφειλε, του ότι ουσιαστικώς προδίδει τον ίδιο του τον εαυτό και ακυρώνει το ίδιο του το μέλλον.
Συνέγραψα, τέλος, αυτή την σύντομο εισαγωγή στη θεία διδασκαλία της Στοάς, όντας έκθαμβος από αυτό που βρήκα όταν, από περιέργεια, εισήλθα προ ετών, στα δώματα της Σοφίας της, η οποία κηρύσσει το ότι τα αληθώς σημαντικά και ιερά αυτού του Κόσμου δεν θορυβούν, δεν αυτοδιαφημίζονται υστερικώς με σημαίες, με ταμπούρλα και με κωδωνοκρουσίες, αλλά καρτερούν να φανερώσουν την αγία μουσική τους σε εκείνους τους ολίγους που κατέχουν την υψηλή τέχνη να θέτουν το αυτί τους εκεί ακριβώς που πρέπει, για να διαπιστώσω απλώς την αιτία της εμφανούς απεχθείας (3) που διεπίστωνα ότι εξεδήλωναν οι πάντες σχεδόν κατά των στωϊκών και πάντοτε ενθυμούμενος τα λόγια του Θουκυδίδου (Β 45) ότι «οι άνθρωποι φθονούν τους αντιπάλους τους, ενώ ό,τι δεν τους ενοχλεί το τιμούν με ασυναγώνιστα καλή διάθεση» (4). Επρόκειτο εν τέλει, όντως, για το σύνηθες μίσος που εκδηλώνει ο χαμηλής ποιότητος άνθρωπος απέναντι σε κάθε τι που αυτός θεωρεί ότι τάχα τον «απειλεί» με το να του αποδεικνύει σαθρές τις «σωτήριες» «λύσεις» επάνω στις οποίες κοιμάται και με το να του δεικνύει το άβολο και κοπιώδες τού πραγματικού δρόμου για την Ελευθεροπρέπεια, την προσωπική ευθύνη και την πραγματική Αρετή. Επρόκειτο για το μίσος των απεστιασμένων «διβούλων» και «ερασιτεχνών του βίου» (5) κατά εκείνων που έχουν μάθει την τέχνη του εστιάζειν και διαθέτουν σταθερή και σαφή θέση, ακολουθώντας πιστά ένα σαφές και καλά διατεταγμένο σχήμα αξιών .
Η ανθρωπότης των τελευταίων δύο χιλιετιών, αυτοαναλίσκεται στο βαθύ ψυχολογικό πρόβλημά της, ότι, κατ’ ουσίαν, δεν της αρέσει ο Κόσμος. Ο Στωϊκισμός, αντιθέτως, ασχολείται με το πώς θα γίνει επιτέλους η νυν ανίερος ανθρωπότης απλώς.. αρεστή στον Ιερό και Αιώνιο Κόσμο και στους, επίσης Ιερούς, Νόμους που τον διέπουν. Το καλό και κακό ταυτοχρόνως της αληθείας των στωϊκών, είναι ότι στέκει αυτή επιδεικτικώς μη συμβατή με τα δεδομένα του ψυχικώς εξαθλιωμένου ανθρώπου των τελευταίων δύο χιλιετιών. Δεν αφομοιώνεται, δεν «νερώνεται», δεν προσαρτάται στο κυρίαρχο οικοδόμημα. Ο.. «εθελοντής βλαξ» (κυριολεκτικώς, στο μέτρο που ο ίδιος, παρά την αποδεδειγμένη του ευφυϊα, διεκήρυσσε το «αποκτηνωθείτε» ή «αποβλακωθείτε» ως… απαραίτητη προϋπόθεση της χριστιανικής «φωτίσεως» (6)) Πασκάλ, γράφει για τους στωϊκούς τα εξής ενδεικτικά της στάσεως των πολυμόρφων ομοϊδεατών του έναντι του Στωϊκισμού: «έχουν μία ασύγκριτη τέχνη να ταράσσουν την ηρεμία εκείνων που την αναζητούν στα εξωτερικά πράγματα... αλλά, αν μάχονται την οκνηρία, οδηγούν τον άνθρωπο στην αλαζονεία με τρόπο που μπορεί να αποδειχθεί πολύ βλαβερός για όσους δεν υποψιάζονται την διαφθορά που κρύβει ακόμη και η πιο τέλεια δικαιοσύνη που όμως στερείται της πίστεως στον Χριστό» (από την «Ομιλία με τον M. de Saci για τον Επίκτητο και τον Montaigne»).
Με το γύρισμα αυτών των τελευταίων σελίδων, το βιβλίο θα κλείσει και ο αναγνώστης θα κληθεί να διαλέξει μόνος του αν θα το τοποθετήσει βαριεστημένα σε μία, τιμητική ή περιφρονητική δεν έχει σημασία, θέση της βιβλιοθήκης του, ταξινομώντας στο μυαλό του όσα εδιάβασε μέσα σε αυτό, κάπου ανάμεσα στα τόσα και τόσα που εδιάβασε στη ζωή του αλλά και ανάμεσα στους κωδικούς, τους αριθμούς και τις καταιγιστικές πληροφορίες με τις οποίες τον βομβαρδίζουν οι ιδιοκτήτες της ζωής μας, ή, αν θα βαδίσει συνειδητά, και πληρώνοντας εξ ιδίων το υψηλό κόστος της Ελευθερίας του, στα βήματα προς την Αρετή, την Δικαιοσύνη και την Ευδαιμονία που πρώτοι εβάδισαν οι διδάσκαλοι της Αρχαίας, Μέσης και Νεωτέρας Στοάς. Ποτέ δεν πρέπει να λησμονούμε άλλωστε, ότι εμείς είμαστε η πραγματικότητά μας και κανείς έξω από εμάς δεν ευθύνεται ουσιαστικά για τα όσα εμείς επιτρέπουμε να διαμορφώνουν αυτή την πραγματικότητα. «Οι Θεοί θέλουν Θεούς» έγραψε κάποτε, όλος ρομαντισμό, ο Novalis, αλλά και έτσι εν τέλει ισχύει. Το να στεκόμαστε όρθιοι, «όρθιοι και όχι ορθούμενοι από τους άλλους» μάλιστα, «ίσοι και όχι ισιωμένοι», όπως θα το έλεγε και ο Μάρκος Αυρήλιος, είναι μία μεγάλη Τέχνη, στην υπηρεσία της οποίας μπορούμε να περάσουμε, δίχως νεκρό χρόνο και δίχως ίχνος θλίψεως ή πλήξεως, μία ολόκληρη ζωή.
Αυτή άλλωστε είναι και η ουσιαστική υπόσχεση των στωϊκών: η μέθεξη στη Σοφία και Μακαριότητα των Θεών με μόνο κόστος τη συνεχή, δια βίου, προσπάθεια. Υπόσχονται αυτό το μεγαλειώδες «ολίγον», διότι γνωρίζουν ότι το ανθρώπινο είδος τίποτε περισσότερο δεν μπορεί ν’ αντέξει πέρα από εκείνη την εξαιρετική εγγύτητα προς την αόρατη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε αυτό και τους Ανωτέρους Κόσμους.
Σημειώσεις:
1. Αυτής που έχει σημανθεί με το άστρο του Δαβίδ, τον Σταυρό και την Ημισέληνο.
2. Κώστας Παπαϊωάννου
3. Αρκετά δυσάρεστη έκπληξη ήταν για τον γράφοντα, το ότι σε αυτόν τον θλιβερό χορό της υπεραπεχθείας, προστίθεται και το όλως απαξιωτικό, κατεδαφιστικό και δυσφημιστικό για τη Στοά βιβλίο του Δημ. Λιαντίνη «Πολυχρόνιο. Στοά και Ρώμη», όπου ανάμεσα σε μύρια όσα, ο συγγραφέας κατηγορεί τους Στωϊκούς ότι.. ξεκίνησαν για τον Όλυμπο και κατέληξαν στη.. Συναγωγή (..)
4. «ΦΘΟΝΟΣ ΓΑΡ ΤΟΙΣ ΖΩΣΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟΝ, ΤΟ ΔΕ ΜΗ ΕΜΠΟΔΩΝ ΑΝΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΩΙ ΕΥΝΟΙΑΙ ΤΕΤΙΜΗΤΑΙ»
5. «Ο άνθρωπος εις τας σχέσεις του με την κοινωνίαν πρέπει να καθορίση συνεπή γραμμήν. Ή θα διαλέξη κοσμιότητα και αιδημοσύνην με αναπόφευκτον συνέπειαν την στέρησιν της προσφιλούς κοινωνικότητος ή θα συναγελάζεται με πάντας ως ευχάριστος τύπος, διακυβεύων ούτω την αρετήν του. Ο επαμφοτερισμός εις την ζωήν είναι αδύνατος: διάφορα δ’ ούτως πρόσωπα ου μίγνυται, ου δύνασαι και Θερσίτην υποκρίνασθαι και Αγαμέμνονα (Επικτήτου, Εγχειρίδιον 4, 2, 10)» (Μίνως Κοκολάκης, 1962)
6. «Si vous voulez que le Saint esprit et la grace de Dieu operent euvous abetinez vous»
